اپرای ایروان

اپرای ایروان که توسط معمار برجسته، الکساندر تامانیان، طراحی شده به راستی بهترین و واقعی‌ترین مثال از معماری شوروی است. جالب توجه است که تامانیان دو تالار را در یک ساختمان و با سقف مشترک ساخته است و هر دو سالن از لحاظ اکوستیک عالی هستند. اپرای ایروان که با نام آرام خاچاتوریان اولین اپرانویس ارمنی ثبت شده است، در سال ۱۹۳۳ افتتاح شد و درست سه سال پس از آن تامانیان در یک نمایشگاه بین‌المللی در پاریس جایزه اول را دریافت کرد.

تاریخچه

در سال ۱۸۶۸ آهنگساز و رهبر ارکستر اهل ارمنستان به نام Tigran Chuhajyan اولین اپرای بین‌المللی ارمنستان را در قرن چهارم و زمانی که کشورش در حال مبارزه برای بدست آورن استقلالش بود، با نام “The Arshak II ” ساخت و دقیقا به دلیل همین اپرا بود که لقب “Armenian Verdi ” را به او دادند.

او اولین آهنگساز ارمنی بود که اپرای کوچک و درام موزیکال را تولید کرد. Tigran Chuhajyan سهم بسزایی در به وجود آمدن خانه‌ی اپرا داشت که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد.

مسلما پیش از او نیز آهنگسازان ارمنی زیادی وجود داشتند که با نمونه‌های مختلف سالن‌های تئاتر موزیکال سر و کار داشتند اما کمبود یک خانه‌ی اپرای واقعی که بتوانند تمامی ایده‌هایشان را در آن پیاده کنند، کاملا احساس می‌شد و همیشه رویای داشتن آن را در ذهنشان داشتند تا بالاخره در سال ۱۹۳۳ این رویا به حقیقت پیوست.

ساخت

شروع ساخت اپرای ایروان به ۲۸ نوامبر ۱۹۳۰ و دهمین سالگرد جمهوری ارمنستان شوروی برمی‌گردد و ساختمانش در ۲۰ ژانویه ۱۹۳۳ افتتاح شد. کمی پس از آن نیز یک گروه باله تشکیل شد.

این سالن که توسط معمار برجسته تامانیان طراحی شد، از دو سالن با نام‌های سالن کنسرت آرام خاچاتوریان و سالن اپرا و باله ملی تئاتر ارمنستان با یک سقف واحد و دو استیج متفاوت تشکیل شده است.

هردو سالن شبیه به آمفی‌تئاترها طراحی شده‌اند و اکوستیک هستند. البته سالن کنسرت آرام خاچاتوریان (Aram Khachaturian ) توسط پسر تامانیان، جورج ساخته شده است. جورج پس از مرگ پدرش کار او را تکمیل کرد. این سالن گنجایش ۱۴۰۰۰ نفر را دارد، در حالی که سالن باله و اپرا بالغ بر ۱۲۶۰ نفر را در خود جای می‌دهد.

در سال ۱۹۴۰ فاز دوم ساخت طرح تامانیان و زیر نظر پسرش جورج کامل شد و سرانجام پس از تلاش‌های فراوان برای این پروژه، ساختمان در سال ۱۹۵۳ تکمیل شد.

اولین اجرا

سالن تئاتر رسما در ۲۰ ژانویه ۱۹۳۳ افتتاح شد. کمی پس از آن، گروه باله تشکیل شد. اپرای (Almast ) – اولین اپرایی که در آنجا اجرا شد و در واقع تنها اپرای آهنگساز مشهور الکساندر اسپندیریان (Alexander Spendiarian) بود. اما داستان این اپرا به این شرح است: این اپرا از رویارویی اسپندیریان و شاعر و نویسنده‌ی ارمنی محبوب هوهانس تومانیان (Hovhannes Tumanyan) به وجود آمد و در سال ۱۹۱۶ اجرا شد.

تومانیان سه تا از اشعارش را برای اپرای بین‌المللی پیشنهاد داد: “Anush “، “Parvana “، “The siege of the Tmbouk castle “. اسپندیریان علاقه‌ی خاصی به آخرین قطعه داشت و شدیدا تحت تاثیر زیبایی آن قرار گرفته بود. او همچنین علاقه‌مند به اشعار فردوسی بود.

اسپندیریان که یک آهنگساز روسی – ارمنی بود شروع به مطالعه موسیقی محلی ارمنستان کرد و آن طوری که یک آهنگساز بعدها گفت، بیشتر قطعات اپرا را با تاثیرپذیری از Nioaghayos Tigranian ساخت.

کتاب اشعار اپرا یا اپرانامه (Libbretto) قرار بود توسط تومانیان نوشته شود، اما به دلیل حجم بالای کاری از نوشتن آن دست کشید و کتاب اشعار اپرا را یک شاعر روسی به نام Saphy Parnok نوشت و در سال ۱۹۱۶ تکمیل شد.

پس از آن، اسپندیریان شروع به کارکردن روی اپرا کرد، نمره‌ی آواز (The Vocal Score) در سال ۱۹۲۳ تمام شد. سپس تا زمان مرگش روی تنظیم اهنگ‌ کارمی‌کرد، اما با تمام این اوصاف موفق نشد که آن را تکمیل کند. اپرای Anush که یک اپرای ۵ پرده‌ای بود، در سال ۱۹۱۲ توسط آهنگساز و تنظیم‌کننده، آرمن تیگرانیان (Armen Tigranian) و براساس شعر هوهانس تومانیان (Hovhannes Tumanyan) ساخته شد.

این اپرا در سال ۱۹۳۵ درخانه‌ی اپرا اجرا شد. اپرای Anush یک داستان عاشقانه از یک دختر روستایی به نام Anush را به تصویر می‌کشد که عاشق چوپانی به نام Saro می‌شود.

در یک بعدازظهر، دو برادر به نام‌های Anush و Saro با یکدیگر مبارزه می‌کنند که در آن Saro موفق به شکست برادر Anush می‌شود که نهایتا به دلیل همین شکست، Mossy (برادر Anush) به Saro شلیک می‌کند و پس از مرگ او Anush دیوانه می‌شود و خود را از بالای یک صخره به پایین پرتاب می‌کند.

این اولین اپرایی بود که به طور کامل از موسیقی محلی و فرهنگ ارمنستان الهام گرفته بود. اپرای David Bek نیز یکی دیگر از اپراهایی بود که نخستین بار در سال ۱۹۵۰ در این سالن برگزار شد.

این اپرا توسط آرمن تیگرانیان و براساس رمان David Bek از نویسنده‌ی مشهور ارمنی Raffi ساخته شد. پس از مرگ آهنگساز، اپرانامه توسط A. Ter Hovhannisyan تکمیل و اپرا نیز توسط Levon Khoja-Eynatov و Budaghyan کامل شد.

اولین اجرای رقص باله

اولین اجرای باله در اپرای ایروان ،  دریاچه سوان (Swan Lakes) بود که در ژانویه ۱۹۳۵ اجرا شد. در همین راستا، اولین باله ارمنی به نام شادی( Happiness ) توسط  آرام خاچاتوریان (Aram Khachaturian) ساخته شد. اولین اجرا نیز در سال ۱۹۳۹ بود. پس از آن، این اهنگساز  تحت تاثیر این باله، باله ارمنی به نام Gayane را ساخت که برگ درخشانی در تاریخ باله ارمنستان است و امروزه در سراسر جهان اجرا می شود.

سالن خاچاتوریان (Khachaturian) و اکستر فلارمونیک ارمنستان

در حال حاضر، سالن خاچاتوریان ( Khachaturian) خانه‌ی اکستر فلارمونیک ارمنستان است که در حدود ۸۰ سال پیش شکل گرفته است. نکته‌ی جالب توجه این اکستر این است که تمامی اعضای آن در ارمنستان متولد شده‌اند.

این گروه اکستر در گذشته توسط Valery Gergiev رهبری می‌شد، هنرمندان مشهوری چون دیمتری شووستاکوویچ ( Dmitry Shostakovich) و آرام خاچاتوریان نیز در آن می‌نواختند.

در بین سال های ۱۹۸۹ تا ۲۰۰۰ رهبری این اکستر بزرگ بر عهده‌ی لوریس چکناواریان (Loris Tjeknavorian) بود. او اولین هنرمند خارجی بود که در اتحاد شوروی سابق یک شغل تمام‌وقت داشت و درحال حاضر رهبری این اکستر به عهده‌ی Eduard Topchjan  است.

مجسمه‌ها

در اطراف این سالن یک محوطه‌ی بزرگ وجود دارد که مجسمه‌هایی برای گرامیداشت آهنگسازان بزرگی چون خاچاتوریان و اسپندیریان (درجلوی سالن تئاتر و سمت راست) و شاعر بزرگ هوهانس تومانیان (در جلوی سالن تئاتر و سمت چپ) در آن قرار دارد. و البته با فاصله کمی از خانه اپرا یادبودی از یک آهنگسازبرجسته‌ی دیگر به نام  آرنو باباجانیان (Arno Babajanian) را نیز خواهید یافت.

بیش از ۲۰۰ اپرا و باله توسط هنرمندان ارمنی، اروپای غربی و روسی در سالن اپرا و باله ملی ارمنستان اجرا شده است که از میان آنها می‌توان به خوانندگانی مانند گوهر گاسپاریان، Mihran Erkat و Nar Hovhannisyan و آهنگسازانی مثل Aram Katanyan و Yuri Davtyan و استادان باله Vanush Khanamiryan و ویلن گالستیان اشاره کرد که در پیشرفت و موفقیت این سالن تئاتر نقش  داشته‌اند.

بعلاوه این مکان میزبان کنسرت هنرمندان مشهوری چون شارل آزناوور (Charles Aznavour)، گروه موسیقی Akvarium و ایان اندرسون (Ian Anderson) هم بوده است. به طور کلی از زمان ساخت این خانه‌ی اپرا تاکنون همیشه بازدیدکنندگان مجذوب معماری بی‌نظیر و ساختار زیبایش شده‌اند و این مکان باارزش یکی از دستاوردهای تاریخ طولانی کشور ارمنستان محسوب می‌شود. امیدورایم به دیدن این بنای زیبا در خیابان تومانیان در قلب ایروان بروید و از تماشای آن لذت ببرید.